Celso Emilio Ferreiro é, sen dúbida, unha das figuras máis icónicas da literatura galega do século XX. A súa obra poética transcende o papel impreso e acadou unha singularidade que a levou a ser musicada en numerosas ocasións. A música e a poesía de Ferreiro aliáronse nun matrimonio perfecto que presentou a nosa cultura máis aló das súas fronteiras, convertendo os seus versos en melodías que emocionan tanto a galegos como a aqueles que non entendían o idioma.
A poesía de Celso Emilio Ferreiro: Un berro de liberdade
Celso Emilio Ferreiro naceu en Celanova, Ourense, en 1912. A súa vida estivo fortemente marcada por unha época de cambios políticos e sociais, desde a Segunda República até o franquismo. Como moitos outros intelectuais da súa xeración, Ferreiro usou a súa voz para loitar polas inxustizas sociais, converténdose en referente do activismo cultural e político.
Os seus versos convertéronse nunha arma de resistencia, un berro afogado que desafiaba o silencio imposto polo réxime franquista. Obras como “Longa noite de pedra” ou “Viaxe ao país dos ananos” son testemuño desa loita interna e externa. Non obstante, non todo na súa poesía responde a unha contenda política; tamén atopamos amor, natureza e unha intensa conexión coa terra e a lingua galega, elementos que acadaron unha dimensión aínda maior ao seren transformados en canción.
A musicalización dos seus versos
O fenómeno de poñer música á poesía non é novo, nin exclusivo do ámbito galego. Pero no contexto de Celso Emilio, este acto tivo un significado especial. As súas palabras, a miúdo comprometidas e valentes, atoparon na música un aliado que as amplificou. Arturo Noguerol, un dos que primeiramente musicou a Ferreiro, conseguiu darlle vida a eses versos desde o punto de vista melódico e rítmico, facendo que a emoción poética traspasase a fronteira do lectorado habitual para entrar nos escenarios do mundo musical.
Este foi o punto de partida para que músicos como Amancio Prada ou Suso Vaamonde se interesasen na súa obra, conseguindo que os seus poemas chegasen a un público máis amplo e diverso. Amancio Prada, por exemplo, cunha voz delicada e unha música envolvente, logrou que toda unha xeración asociase os versos de “O soño sulagado” ou “Cantiga nova que se chama riveira” coas súas cadencias melódicas.
Unha unión enriquecedora de linguaxes
A colaboración entre música e poesía non só resulta nunha sinerxía artística, senón que tamén enriquece a percepción de ambas disciplinas. Os poemas de Celso Emilio, cheos de referencias e metáforas, gañan unha dimensión nova ao seren musicados. A música, non só achega ritmo e melodía, senón tamén un novo tipo de emoción. Onde a palabra escrita pode ser reflexiva e ás veces distante, a música consegue achegar ao oínte unha capa adicional de sentido e emoción.
Para os estudantes de música, este tipo de exercicios onde se traballan textos poéticos, resulta nun desafío motivador. Trátase de buscar a esencia duns versos e acompañalos cunha composición que estea á súa altura, que os respecte, pero ao mesmo tempo que os dote dunha identidade de seu. Na Escola de Música Municipal de Ortigueira, animamos os nosos alumnos a explorar estas posibilidades, a buscar textos que lles inspiren e a intentar convertelos en pezas musicais únicas.
A iteración da súa obra ao longo dos anos
O legado de Celso Emilio Ferreiro non só se mantivo intacto, senón que foi revisitado por diferentes xeracións de artistas. Os seus poemas seguen sendo un referente para músicos novos que atopan nel non só un contido poético de calidade, senón tamén unha oportunidade para conectarse cun pasado histórico e cultural rico. Músicos de estilos tan variados como o folk, o rock ou incluso o pop galego, atoparon nos versos de Ferreiro esa chispadela inspiradora para crear novas versións das súas cancións, actualizándoas e incluso reinterpretándoas para os tempos actuais.
Redescubrir a Celso Emilio a través de enfoques musicais diversos aporta tamén un novo xeito de entender as súas mensaxes. Permite actualizar os contextos nos que foron escritos sen perder a esencia da reivindicación, e dálle a oportunidade ás novas xeracións de atopar nel voz comunal e atemporal.
O legado musical galego: Unha herdanza viva
A conexión que se establece entre a música e a literatura galega vai máis aló do traballo con Celso Emilio Ferreiro. A tradición de musicar poemas galegos está moi enraizada na cultura do país, e é común atopar composicións que beben directamente de autores como Rosalía de Castro, Manuel María ou máis recentemente, de voces contemporáneas que seguen a enriquecer o panorama artístico e cultural galego.
Este fenómeno demostra como a arte está viva e se adapta aos tempos e aos novos contextos. Pode que os poemas de Celso Emilio foran escritos nunha época de opresión e censura, pero ao seren musicados e actualizados, acadaron algo máis: convertéronse nun patrimonio accesible, nunha herdanza a través da cal se manifesta a resistencia, a identidade e a beleza da nosa lingua.
A música, connosco na Escola de Música de Ortigueira, vémola non só como unha disciplina artística, senón como unha ferramenta poderosa para a educación emocional e cultural dos alumnos. Por iso, fomentamos que se exploren proxectos que unan poesía e sons, para que esta interacción siga a ser parte fundamental do noso legado e da nosa identidade colectiva. Así, os versos de Celso Emilio e doutros autores galegos seguen a ser cantados e apreciados, transportando a súa mensaxe ás orellas e aos corazóns dunha nova xeración.